Stjórnvöld vissu um mögulega fæðingargalla af rýrðu úrani.

DV greinir í dag frá því í dag að "Sprengjur Bandaríkjamanna valda fæðingargöllum og krabbameini." Af þessari hættu vissu íslensk stjórnvöld í janúar 2004.

Utanríkisráðuneytið tók formlega við greinagerð sem varar við mögulegum hættum af rýrðu úrani í Írak þann 19. Janúar 2004. Ritari Halldórs Ásgrímssonar þáverandi Utanríkisráðherra vottaði með undirskrift móttöku hennar. Greinagerðin mælti með því að íslensk stjórnvöld vari Íslendinga við þessari hættu. Á þessum tíma voru Íslendingar að störfum fyrir landhelgisgæsluna í Írak. 

Sjá að neðan bæði texta greinagerðarinnar og ljósmynd af vottun ritara ráðherra. 

                                                                                                                 19. Janúar 2004

 

Tilgangur þessarar greinagerðar:

Að gera íslenskum stjórnvöldum grein fyrir heilsutjóni sem Íslendingar gætu orðið fyrir við ferð til Íraks. Þetta á sérstaklega við um íslensku sprengjusérfræðingana Adrian King og Jónas Þorvaldsson, svo og ófædd börn þeirra, þar sem þeir eru staddir í Írak.

Greinagerðin er skrifuð í þeirri von að íslensk stjórnvöld telji ekki rétt að setja líf og heilsu Íslendinga í hættu og vari því Íslendinga við þessari hættu. Hún er einnig skriðuð í þeirri von að sprengjusérfræðingunum Adrian King og Jónasi Þorvaldssyni verði kynnt þessi hætta og boðið að koma heim undir eins í læknisskoðun, þeim að kostnaðarlausu.

Meðfylgjandi greinar af féttavef BBC og Seattle Post-Intelligencer benda á möguleg tengsl ýmisra kvilla (krabbameins, vansköpun fóstra, skaða á lífærum o.fl.)  og geislavirka efnisins rýrðs úrans (depleted uranium), sem bresk og bandarísk stjórnvöld viðurkenna að hafa notað í Persaflóastríðinu 1991 og Írak stríðinu 2002.

 

Neðangreind atriði koma fram í greinunum.

 

Hvað er rýrt úran og hvernig er það notað?

-         Það er eitraður og geislavirkur málmur sem verður afgangs við að auðga náttútulegt úran til notkunar í kjarnorkusprengjur og kjarnorkuver.

-         Hann er 10 sinnum minna geislavirkur en auðgað úran.

-         Hann er notaður í skorfæri af breska og bandaríska hernum því hann gatar brynvörn.

-         Þegar kúlur úr rýrðu úrani fara í gegnum brynvörn verður allt að 70% af henni að talkúmfínu púðri sem dreyfist mjög auðveldlaga með vatni og vindum.

-         Bandaríski herinn hefur viðurkennt að hafa notað um 375 tonn af kúlum úr rýrðu úrani í Persaflóastríðinu 1991.

-         Pentagon og Sameinuðuþjóðirnar áætla að í Írakstríðinu hafi herir Bandaríkjanna og Bretlands notað um 1.100 til 2.200 tonn af kúlum úr rýrðu úrani í Írakstíðinu 2002.

-         Í báðum stríðunum voru kúlur úr rýrðu úrani mest notaðar á Basra svæðinu í suður Írak.

 

Hvers vegna stafar fólki mögulega hætta af rýrðu úrani?

-         Það er eitraður og geislavirkur málmur sem veldur hættulegri geislun einn sentimetra út frá sér.

-         Ef rýrt úran kemst inn í líkama fólks (með mat eða drykk, eða við innöndun,) þá sest það fyrir í honum og veldur stöðugri geislun á nærliggjandi vefi.

-         Á því svæði sem rýrt úran var mest notað í Írak hafa krabbameinstilfellum og fæðingum mikið vanskapaðra barna meira en sjöfaldast milli áranna 1990 og 2002.

-         Breskir og bandarískir hermenn hafa greinst með rýrt úran í líkamanum. Dæmi eru um að magn rýrðs úrans hafi verið 5.000 sinnum yfir hættumörkum í þeim sem komu nálægt skriðdrekum sem kúlur úr rýrðu úrani höfði grandað og 100 sinnum yfir hættumörkum hjá þeim sem voru í Sádí Arabíu, langt frá vígvöllunum.

-         Breskir og bandarískir hermenn eru tvö til þrefalt líklegri að fæða vansköpuð börn.

-         Þriðjungur breskra og bandarískra hermanna sem tóku þátt í Persaflóastríðinu 1991 eiga við óskýranleg heilsufarsvandamál að stríða.

-         Félög breskra og bandarískra hermanna telja, ásamt fjölda sérfræðinga, að rýrt úran sé orsök heilsutaps þeirra og eru að berjast gegn notkun þess.

 

Heimildir:

Af fréttavef:  BBC NEWS

Depleted uranium: the lingering poison

-         http://news.bbc.co.uk/2/hi/in_depth/362484.stm

Gulf War children’s ‘defect risk’

-         http://news.bbc.co.uk/1/hi/health/1576776.stm

A soldier’s experience

-          http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/362543.stm

Af fréttavef:  Seattle Post-Intelligencer

Use of depleted uranium weapons lingers as health concern

-         http://seattlepi.nwsource.com/iraq2003/133581_du04.html